TẠI SAO VIẾT TAY (Handwriting) RẤT QUAN TRỌNG ?
Tại sao nên make notes hay vì take notes ?
Trong thời đại công nghệ cao hiện nay, nơi mà AI, máy tính và vô số công cụ ghi chú (note-taking tools) chiếm ưu thế, việc viết tay có vẻ như đã trở thành một thứ cổ xưa.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra những lợi ích to lớn về các lợi ích liên quan đến nhận thức (cognitive benefits) thông qua việc viết tay.
Vậy tại sao viết tay vẫn quan trọng, ngay cả khi chúng ta tiếp nhận các công cụ công nghệ tiên tiến ?
Cá nhân tôi luôn mang theo sổ và bút bên mình để tận dụng những lợi ích của việc viết tay.
1. Lợi ích nhận thức của viết tay (Cognitive Benefits of Handwriting)
1.1. Cải thiện việc học tập ở trẻ em (Enhanced Learning in Children)
Nghiên cứu cho thấy, trẻ em học viết tay phát triển khả năng nhận biết và hiểu chữ cái tốt hơn so với những trẻ chỉ học gõ phím. Quá trình viết tay giúp khắc sâu hình dạng và cấu trúc của chữ cái vào tâm trí của trẻ, dẫn đến việc cải thiện trí nhớ và sự nhận thức. Kỹ năng nền tảng này rất quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ và học tập.
1.2. Cải thiện trí nhớ và hiểu biết ở người lớn (Improved Memory and Understanding in Adults)
Đối với người lớn, việc ghi chú bằng tay trong các buổi học hoặc cuộc họp giúp hiểu sâu sắc hơn về tài liệu. Hành động viết tay kích hoạt nhiều hệ thống não, bao gồm những hệ thống liên quan đến vận động và xử lý hình ảnh. Sự tham gia sâu sắc này giúp mã hóa thông tin hiệu quả hơn, làm cho việc nhớ và hiểu trở nên dễ dàng hơn.
1.3. Đồng bộ hóa não bộ (Brain Synchronization)
Viết tay đòi hỏi sự phối hợp tinh tế giữa hệ thống vận động và thị giác, kích hoạt não bộ nhiều hơn so với việc gõ phím. Các nghiên cứu hình ảnh não gần đây cho thấy viết tay đồng bộ hóa các vùng não liên quan đến xử lý thông tin vận động và thị giác với những vùng quan trọng cho việc hình thành trí nhớ. Sự đồng bộ này nâng cao khả năng học tập và ghi nhớ.
1.4. Sáng tạo và tham gia nhận thức (Creativity and Cognitive Engagement)
Viết tay cũng thúc đẩy sự sáng tạo và tham gia nhận thức. Nhiều tác giả, chẳng hạn như Jennifer Egan và Neil Gaiman, xây dựng câu chuyện của họ bằng tay để kích thích sự sáng tạo.
Việc viết tay giúp tạo ra sự kết nối và tích hợp thông tin, làm cho nó dễ dàng hơn để tiếp cận và sử dụng lại các khái niệm hoặc ý tưởng.
2. Hướng dẫn ghi chú hiệu quả (Effective Note-Taking Techniques)
2.1. Ghi chú tuyến tính (Linear Notes)
Ghi chú tuyến tính là phương pháp ghi chép truyền thống, nơi bạn viết xuống các ý chính theo thứ tự mà chúng được trình bày. Phương pháp này phù hợp với những bài giảng hoặc tài liệu có cấu trúc rõ ràng.
2.2. Ghi chú phân cấp - phân tầng (Hierarchical Notes)
Ghi chú phân cấp liên quan đến việc sắp xếp thông tin theo thứ tự quan trọng hoặc theo chủ đề. Bạn có thể sử dụng các đề mục và tiểu mục để tổ chức thông tin, giúp dễ dàng tìm kiếm và ôn tập lại sau này.
2.3. Ghi chú chuỗi (Chain Notes)
Ghi chú chuỗi là phương pháp ghi chép theo dạng liên kết, nơi mỗi ý tưởng được kết nối với ý tưởng tiếp theo. Phương pháp này hữu ích khi bạn muốn theo dõi sự phát triển của một ý tưởng hoặc một dòng suy nghĩ.
2.4. Ghi chú bảng (Table Notes)
Ghi chú bảng liên quan đến việc tổ chức thông tin thành các bảng với hàng và cột. Phương pháp này hữu ích để so sánh và đối chiếu thông tin, hoặc khi làm việc với dữ liệu phức tạp.
2.5. Sơ đồ tư duy (Mind Mapping)
Sơ đồ tư duy là phương pháp tạo ra một biểu đồ trực quan kết nối các ý tưởng xung quanh một khái niệm trung tâm. Kỹ thuật này kích thích tư duy sáng tạo và giúp tổ chức thông tin phức tạp một cách dễ dàng.
2.6. Ghi chú Cornell (Cornell Notes)
Phương pháp Cornell chia trang giấy thành ba phần: cột hẹp bên trái để ghi từ khóa hoặc câu hỏi, cột rộng bên phải để ghi chú chi tiết và phần dưới cùng để tóm tắt. Phương pháp này khuyến khích sự tham gia chủ động với tài liệu và giúp ôn tập và lưu giữ thông tin.
3. Làm chủ kỹ năng ghi chú để hiểu sâu và truyền đạt kiến thức
Trong cuốn sách "Teaching for Deeper Learning: Tools to Engage Students in Meaning Making" (Tạm dịch: Giảng dạy để học sâu: Các công cụ giúp người học xây dựng ý nghĩa), các tác giả Jay McTighe và Harvey F. Silver nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không chỉ đơn thuần là ghi chép (take notes) mà còn phải tạo ra ghi chú của riêng mình (make notes).
Thay vì chỉ chép lại thông tin, việc make notes khuyến khích người học suy nghĩ, phân tích và tổ chức lại thông tin theo cách riêng của mình, giúp biến kiến thức thành của riêng họ.
Khi người học có thể giải thích lại kiến thức cho người khác, điều đó chứng tỏ họ đã hiểu sâu sắc. McTighe và Silver cho rằng việc học sâu này sẽ trang bị cho học sinh khả năng thành công trong học tập, công việc và cuộc sống.
Bằng cách make notes, học sinh không chỉ ghi nhớ kiến thức mà còn phát triển kỹ năng tư duy bậc cao, giúp họ đáp ứng các thách thức phức tạp trong tương lai.
15 công cụ hỗ trợ ghi chú (Note-Taking Tools)
- Evernote: Một công cụ ghi chú đa nền tảng, cho phép bạn ghi chép, lưu trữ và tổ chức thông tin một cách dễ dàng.
- OneNote: Ứng dụng ghi chú của Microsoft với khả năng đồng bộ trên nhiều thiết bị và hỗ trợ ghi chú phân cấp.
- Notion (+: Công cụ quản lý thông tin toàn diện, cho phép tạo ghi chú, cơ sở dữ liệu, và quản lý dự án.
- Google Keep: Ứng dụng ghi chú đơn giản và hiệu quả của Google, với khả năng đồng bộ hóa tức thì trên các thiết bị.
- Bear: Ứng dụng ghi chú phong cách và mạnh mẽ dành cho người dùng iOS và macOS, với hỗ trợ markdown và tổ chức theo tag.
- Obsidian: Công cụ ghi chú mạnh mẽ với khả năng tạo liên kết giữa các ghi chú, giúp xây dựng mạng lưới thông tin.
- Roam Research: Ứng dụng ghi chú giúp tạo liên kết ngữ cảnh giữa các ý tưởng, phù hợp cho nghiên cứu và sáng tạo.
- Simplenote: Ứng dụng ghi chú đơn giản và nhẹ nhàng, với tính năng đồng bộ hóa trên nhiều thiết bị.
- GoodNotes: Ứng dụng ghi chú viết tay dành cho iPad, hỗ trợ Apple Pencil và nhiều tính năng tổ chức mạnh mẽ.
- Milanote: Công cụ ghi chú trực quan, phù hợp cho các dự án sáng tạo và tổ chức ý tưởng.
- ai: Công cụ ghi chú thông minh sử dụng AI để tự động sắp xếp và gợi ý thông tin dựa trên nội dung bạn đã ghi chú trước đó.
- Zoho Notebook: Ứng dụng ghi chú miễn phí, dễ sử dụng, cung cấp nhiều tính năng như tạo ghi chú, quản lý công việc, và đồng bộ hóa trên nhiều thiết bị.
- ai: Ứng dụng ghi chú bằng giọng nói sử dụng AI để chuyển đổi lời nói thành văn bản, rất hữu ích trong việc ghi lại cuộc họp, bài giảng và hội thảo.
- Coggle: Công cụ tạo sơ đồ tư duy trực tuyến với hỗ trợ AI, giúp tổ chức và kết nối các ý tưởng một cách trực quan.
- Nimbus Note: Ứng dụng ghi chú và quản lý thông tin đa năng, sử dụng AI để tự động tổ chức và gợi ý nội dung, hỗ trợ nhiều định dạng ghi chú từ văn bản, hình ảnh, video đến ghi chú giọng nói.
Vì vậy, việc kết hợp giữa viết tay và các công cụ ghi chú hiện đại có thể tối ưu hóa quá trình học tập và ghi nhớ của bạn.
Kim Mạnh Tuấn - UEd - VNU
Cofounder of AIE Creative
Head of Strategic Consulting Board of VCCE.
Oct 01, 2024
