Phần 1: Nên Đọc Hay Nghe Trước?
ĐỌC SÁCH - CÁCH HỌC HIỆU QUẢ NHƯ THẾ NÀO?
Hôm nay, tôi muốn chia sẻ một số vấn đề liên quan đến việc đọc sách trong quá trình học tiếng Anh và kiến thức tổng quát.
Phần 1️⃣: Nên Đọc Hay Nghe Trước?
Điều này phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Nếu trẻ chỉ mới 3-4 tuổi, thì nên cho trẻ nghe trước. Đây là phương pháp học giống như người bản xứ: trẻ em từ khi sinh ra đã được nghe cha mẹ, ông bà và anh chị nói chuyện liên tục; trẻ chỉ cần lắng nghe. Tuy nhiên, điều kiện lý tưởng để áp dụng phương pháp này là:
✅ Môi trường tiếng Anh hoàn toàn.
✅ Chất lượng tiếng Anh tốt.
✅ Trẻ được nghe cả một cách thụ động lẫn chủ động.
✅ Trẻ có cơ hội tương tác trực tiếp với cha mẹ để được sửa lỗi khi phát âm sai.
✅ Quá trình này thường kéo dài khoảng 4-5 năm trước khi trẻ biết đọc.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, nếu muốn áp dụng phương pháp nghe trước cho trẻ nhỏ, thì:
❌ Môi trường vẫn chủ yếu là tiếng Việt, trừ khi trẻ học tại các trường quốc tế chất lượng cao.
❌ Chất lượng tiếng Anh mà trẻ tiếp xúc không đảm bảo 100% (giáo viên không phải người bản xứ, cha mẹ cũng không phát âm chuẩn).
❌ Phần lớn thời gian trẻ chỉ nghe thụ động qua loa.
❌ Không có sự tương tác trực tiếp để sửa sai.
Đối với những trẻ từ 4-5 tuổi tham gia lớp học của chúng tôi, các em sẽ được giáo viên bản ngữ giảng dạy trực tiếp và học Phonics. Lúc này, việc đọc chưa phải là ưu tiên hàng đầu; chủ yếu vẫn là nghe và luyện phát âm Phonics.
Còn đối với những trẻ lớn hơn thì sao? Ví dụ như bé K nhà tôi bắt đầu học tiếng Anh vào mùa hè năm lớp 2, chuẩn bị lên lớp 3. Khi đó, bé đã lớn hơn so với những bạn nhỏ khác đã được tiếp xúc với tiếng Anh sớm hơn (từ 2-3 tuổi), tức là bé đã chậm hơn khoảng 4-5 năm. Vậy ở độ tuổi trên 8 tuổi, liệu có nên áp dụng phương pháp nghe và bắt chước hay không?
Không! Không bao giờ nên làm như vậy. Bởi vì:
🔹 Trẻ ở độ tuổi này không còn thời gian 4-5 năm để chỉ nghe và hấp thụ tự nhiên như những đứa trẻ nhỏ nữa.
🔹 Tư duy của trẻ đã phát triển; các em cần phải học và hiểu chứ không chỉ đơn thuần là bắt chước như trẻ nhỏ.
🔹 Trẻ cần học một cách chủ động thay vì chỉ thụ động lắng nghe và nhắc lại những gì đã nghe.
🔹 Trẻ cần thực sự học sâu hơn và tích lũy kiến thức thay vì chỉ luyện tập kỹ năng nghe.
Trong khi kỹ năng nghe chỉ đơn thuần là một kỹ năng chứa thông tin (sự kiện hoặc câu chuyện), thì đọc sách không chỉ là một kỹ năng mà còn cung cấp nhiều kiến thức bổ ích. Nếu bạn chăm chỉ nghe nhiều, bạn sẽ cải thiện kỹ năng nghe; nhưng nếu bạn đọc nhiều, bạn sẽ không chỉ nâng cao khả năng đọc mà còn tích lũy được rất nhiều kiến thức. Đây chính là sự khác biệt lớn giữa việc học qua nghe và qua đọc.
🔹 Trẻ cần phải tăng tốc trong việc học để bù đắp cho khoảng thời gian đã bỏ lỡ trước đó. Những đứa trẻ được tiếp xúc với tiếng Anh từ lúc 3 tuổi đến khi lên 8 tuổi thường không còn thụ động nữa mà đã có thể đọc sách dày dạn rồi. Do đó, những bạn từ 7-8 tuổi muốn học tiếng Anh hiệu quả cần lựa chọn phương pháp học tối ưu để tăng tốc.
🔹 Không phải cứ thấy con nhà người khác luyện tập kỹ năng nghe liên tục thì mình cũng làm theo mà không xem xét độ tuổi của họ. Những em nhỏ đó mất bao nhiêu năm để luyện tập? Còn con mình đã lớn rồi, liệu có đủ thời gian để dành thêm 3-4 năm cho việc luyện tập kỹ năng nghe nữa hay không?
Mặc dù nhiều trung tâm tiếng Anh và giáo viên khuyên rằng thứ tự học nên là “Nghe - Nói - Đọc - Viết”, nhưng theo phân tích của tôi:
🔸 Phương pháp này phù hợp nhất với những em bé bắt đầu từ lúc 3 tuổi. Nếu để đến khi lớn mới áp dụng thì sẽ rất lâu mới giỏi được.
🔸 Việc Nghe -> Nói thực chất là cách học bắt chước rất cơ bản dành cho những em bé đang tập nói. Học theo cách này chỉ giúp trẻ nắm vững những câu đơn giản và giao tiếp thông thường; khó lòng nói về các chủ đề sâu sắc hay mang tính học thuật.
Quay trở lại trường hợp bé K nhà tôi, sau nhiều suy nghĩ, tôi quyết định chọn một hướng đi khác:
Trước khi con rèn luyện các kỹ năng Nghe, Nói và Viết, con cần phải chú trọng vào việc Đọc sách vì:
✅ Khi có vốn từ vựng phong phú và hiểu nghĩa của từ ngữ đó, con mới có thể nghe hiểu tốt hơn.
Trước đây tôi cũng từng mắc sai lầm tương tự. Các giáo viên yêu cầu học sinh phải đoán nội dung từ việc lắng nghe mà không cho phép đọc nội dung. Tôi đã phải tua đi tua lại băng cassette nhưng vẫn không hiểu gì cả. Đến giờ phút này, kỹ năng Nghe vẫn luôn là điểm yếu nhất của tôi.
Cho đến khi trưởng thành và đi làm, tôi phải xem các video chuyên môn; rõ ràng rằng tôi cần bật phụ đề để hiểu nội dung. Dù bật phụ đề nhưng vẫn còn rất nhiều từ vựng mà tôi chưa biết; do đó cần tra cứu từ điển mới hiểu rõ được nội dung.
Từ đó tôi nhận ra rằng nếu chúng ta không biết từ vựng nào thì dù có lắng nghe hàng nghìn lần cũng sẽ khó mà hiểu được nội dung. Vậy nên để cải thiện khả năng Nghe tốt thì trước hết chúng ta cần có vốn từ vựng phong phú.
✅ Tương tự như vậy, để có khả năng Nói tốt cũng cần vốn từ vựng phong phú. Nếu không có từ vựng để diễn đạt ý tưởng thì chỉ biết ngập ngừng thôi. Hơn nữa, nếu muốn nói về các chủ đề sâu sắc hơn thì cần phải có kiến thức bổ sung; nếu thiếu kiến thức thì cuộc trò chuyện chỉ dừng lại ở mức độ đơn giản.
✅ Cuối cùng nhưng cũng quan trọng nhất chính là Viết. Không thể viết tốt nếu như không thường xuyên đọc sách. Để viết một câu chữ tốt trong cả hai ngôn ngữ (tiếng Việt hay tiếng Anh), người viết cần phải đọc rất nhiều chữ cái khác nhau. Điều này đồng nghĩa với việc để viết tốt thì người viết cần có vốn từ vựng phong phú cùng với ý tưởng đa dạng để diễn đạt ý tưởng của mình; mà muốn có ý tưởng phong phú thì nhất thiết phải thường xuyên đọc sách.
Tóm lại, theo quan điểm của tôi trong bốn kỹ năng ngôn ngữ thì Đọc sách chính là kỹ năng quan trọng nhất. Hơn thế nữa, Đọc sách nên được coi như một phương pháp học suốt đời:
☑️ Khi còn nhỏ, trẻ sẽ học “Học Để Đọc”.
☑️ Khi lớn lên chúng ta sẽ chuyển sang “Đọc Để Học”.
KẾT LUẬN:
✅ Nếu con bạn còn nhỏ (từ 2-5 tuổi), hãy thoải mái cho con học qua phương pháp Nghe kết hợp với Phonics và Sightword; tuy nhiên hãy chú trọng vào phần Nghe chính.
✅ Nhưng khi con lớn lên (vào lớp 1 trở đi) thì Đọc sách nên trở thành phương pháp chính trong quá trình học tập suốt đời của con.
Trong các bài viết sau đây, tôi sẽ đi sâu hơn về:
☑️ Sự khác biệt giữa việc dùng Đọc sách để rèn luyện kỹ năng và lĩnh hội kiến thức.
☑️ Sự khác nhau giữa Đọc sách để học và Đọc sách đơn thuần.
☑️ Cách giúp trẻ hình thành thói quen yêu thích đọc sách bằng tiếng Anh.
☑️ Làm thế nào giúp trẻ tích lũy đủ vốn từ vựng thông qua việc Đọc sách nhằm phát triển ba kỹ năng còn lại?
☑️ Cách giúp trẻ chủ động trong việc lĩnh hội kiến thức hoặc kiểm soát kiến thức của bản thân.
P/S: Một lưu ý dành cho những em nhỏ đang luyện tập Nghe - Nói:
🔷 Trẻ nhỏ thường học bằng cách bắt chước; nếu nghe đúng sẽ bắt chước đúng nhưng nếu phát âm sai sẽ dẫn đến bắt chước sai.
🔷 Người tương tác trực tiếp với trẻ sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng phát âm của các em. Nhiều phụ huynh nghĩ rằng “con mình xem phim hoặc chương trình bằng tiếng Anh/ Mỹ nên dù có học với giáo viên Philippines cũng chẳng sao”. Tôi lại nghĩ rằng “điều đó hoàn toàn sai”.
🔷 Những em nhỏ từng học với giáo viên Philippines (hoặc giáo viên phát âm chưa chuẩn) thường tiến bộ về kỹ năng Nói chậm hơn so với các môn khác khi vào lớp của chúng tôi bởi vì khi nói ra ngoài phát âm chưa chuẩn khiến các em cảm thấy thiếu tự tin dẫn đến cản trở quá trình tiến bộ khá nhiều.
Tôi nhận thấy rằng những bạn trên 8-9 tuổi sống ở Nhật Bản tham gia lớp của tôi thường mất khoảng một năm mới điều chỉnh được phát âm đúng trong khi bạn cùng độ tuổi ở Việt Nam chỉ mất khoảng 3-6 tháng đã thấy tiến bộ rõ rệt.
Điều này xảy ra do môi trường tiếng Anh tại Nhật Bản thường kém chuẩn xác; một khi đã sai rất khó chỉnh sửa lại mất thời gian rất lâu cho các em sau này do đó ngay từ sớm các bé ở Nhật nên được tiếp xúc với nguồn tiếng Anh chất lượng chuẩn mực.
🔷 Nếu con bạn đang được giảng dạy trực tiếp bởi giáo viên bản xứ chất lượng cao thì điều này thật tuyệt vời! Trong trường hợp này dù cha mẹ hoặc giáo viên khác (ở trường công/ tư) có phát âm chưa chuẩn cũng không sao cả; nhưng nếu giáo viên trực tiếp giảng dạy mà phát âm sai thì chắc chắn rằng đứa bé sẽ khó lòng nói đúng được.
🔷 Nếu bạn thấy ai đó đang giao tiếp bằng tiếng Anh với một đứa trẻ trong khi họ lại nói bằng giọng nặng accent Việt Nam nhưng đứa trẻ vẫn nói lưu loát và phát âm chuẩn như người Mỹ thì hãy cẩn thận! Điều đó chứng tỏ rằng đứa bé đã trải qua quá trình tiếp xúc chất lượng cao liên tục trong nhiều năm trời trong khi cha mẹ đôi lúc mới nói vài lần thôi.
🔷 Ngược lại nếu đứa trẻ chỉ tiếp xúc trực tiếp với nguồn tiếng Anh kém chuẩn mực thì kết quả sẽ hoàn toàn khác biệt!
Có rất nhiều phụ huynh Việt Nam du học về nước sở hữu khả năng tiếng Anh xuất sắc nhưng giỏi ngôn ngữ chưa hẳn đồng nghĩa với việc phát âm chuẩn như người bản xứ; điều này tùy thuộc vào từng cá nhân! Nhưng nếu bạn mong muốn con mình sở hữu nền tảng tiếng Anh chất lượng ngay từ sớm hãy chú ý vấn đề này nhé!
Chúc mọi người cuối tuần vui vẻ!
Gần đây tôi khá bận rộn nên bài viết này chưa kịp chỉnh sửa cẩn thận; hy vọng mọi người thông cảm nếu có điều gì thiếu sót!
Xin đừng quá khắt khe về những chi tiết nhỏ nhặt mà hãy nhìn vào thông điệp chính của bài viết nhé!
Chia sẻ đôi chút về công việc hiện tại:
Triển khai chương trình "English for VN Kids in Japan": sắp tới chúng tôi mở ba lớp mới!
Chương trình "Academic English" đang tiến hành kiểm tra đầu vào cho các em nhỏ; đội ngũ giáo viên đang xây dựng lộ trình giảng dạy tối ưu hơn so với các chương trình hiện hành.
Tôi đang bàn bạc mở lớp SAT dành cho cấp ba; giảng viên phụ trách lớp này sở hữu hồ sơ rất nổi bật! Ai quan tâm hãy theo dõi sát sao nhé vì số lượng lớp ít nên nhanh chóng đầy!
Về việc tặng sách gần đây: hiện tại số sách đang chất đầy phòng ngủ của bé K! Chủ nhật tới đây admin sẽ hỗ trợ đóng gói và gửi tặng cho mọi người! Ai chưa nhận quà lần này xin kiên nhẫn chờ thêm nhé!
Cuối cùng là chuyển nhà: Tôi đang chuyển nhà từ khu vực ngoại ô về nơi gần trường K thuận tiện hơn!
Ngay sau khi đăng bài viết này xong tôi sẽ gấp rút dọn nhà tạm thời vì ngày mai đã bước sang tháng Bảy âm lịch rồi!
Aug 23, 2024
