Có Nên Chuyển Con Từ Trường Tư Sang Trường Chuyên?

(Bài viết này phản ánh quan điểm cá nhân, cảm tính của tác giả. Cảm ơn báo Thanh Niên đã đăng phần lớn nội dung)

Giới thiệu vấn đề

Nhiều người hỏi ý kiến mình có nên cho con đang học trường tư tiên tiến của hệ thống mình, chuyển sang một số trường chuyên danh giá mà các bạn mới đỗ.

Thành thật mà nói, đây là câu hỏi khiến mình trăn trở khá nhiều – không chỉ vì đây là quyết định hệ trọng với tương lai của các bạn trẻ, mà vì chính mình cũng có mâu thuẫn lợi ích.

Nhưng sau khi tự vấn khá lâu, với trải nghiệm của một người đã học trường chuyên và cũng có con học đại học cùng với các bạn từng học chuyên, mình xin chia sẻ góc nhìn cá nhân một cách chân thành nhất:

“Nếu bạn không có điều kiện về tài chính để học trường tư thì rất nên chuyển con sang học trường chuyên công. Còn nếu bạn có điều kiện tài chính, thậm chí có phải cố một chút thì nên để con học trường tư hiện tại.”

1. Đừng sửa cái gì đang hoạt động tốt

Người Anh có câu: “If it ain’t broke, don’t fix it” – nghĩa là: “Việc gì đang yên đang lành thì đừng cố mà thay đổi nó”.

Nếu con bạn đang học ở một trường tư tốt và vừa thi đậu vào một trường chuyên danh giá, điều đó chứng minh rằng môi trường giáo dục hiện tại đang làm rất tốt vai trò đào tạo học thuật cho con.

Vậy tại sao phải “đánh đổi” để đưa con vào một môi trường mới, đầy rủi ro chưa biết trước và chưa chắc đã tốt hơn?

Chuyển trường lúc này là một canh bạc: có thể tốt hơn, nhưng cũng có thể làm xáo trộn hệ sinh thái mà con đang phát triển rất hài hòa.

2. Hiệu ứng “Cá lớn trong ao nhỏ”

Hiệu ứng Big-Fish-Little-Pond Effect cho thấy học sinh giỏi trong môi trường vừa phải thường tự tin và có động lực học hơn.

Nghiên cứu của Herbert Marsh chỉ ra rằng so sánh xã hội trong môi trường cạnh tranh cao có thể làm giảm lòng tự trọng.

Điều này cảnh báo rủi ro tâm lý cho học sinh trong môi trường toàn “siêu cá mập” đầy áp lực.

Lòng tự tôn của học sinh xếp hạng dưới sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, từ đó mất động lực học và thay bằng áp lực, căng thẳng.

Hồi ở Australia, một trong những quyết định sáng suốt nhất của tôi là chọn học một trường đại học rất bình thường, nhưng trở thành một trong những sinh viên xuất sắc nhất khóa – điều đó mang lại rất nhiều thuận lợi cho tôi sau này.

Các trường tư tiên tiến thường có phòng tâm lý học đường hỗ trợ học sinh tốt hơn trong việc giải tỏa áp lực.

Nếu con không thuộc nhóm học sinh xuất sắc nhất thành phố và không bị áp lực tài chính, không có lý do gì phải vào môi trường luôn đầy căng thẳng.

3. Lợi thế trong thi cử và xét tuyển đại học

Nhiều phụ huynh nghĩ học trường chuyên sẽ dễ vào đại học hơn, nhưng hiện nay các trường đại học hàng đầu ở Mỹ, châu Âu và cả Việt Nam không chỉ nhìn vào điểm học.

Họ đánh giá cả hoạt động ngoại khóa, nghiên cứu, tình nguyện, thể thao… ngang bằng hoặc cao hơn điểm GPA.

Học sinh trường tư thường có lịch học linh hoạt hơn, từ đó có nhiều thời gian tham gia các hoạt động này.

Các trường tư trong hệ thống EQuest như Newton, Ngôi Sao, CIS, Einstein HCMC luôn nằm trong top đầu các trường có học sinh đạt giải quốc gia và quốc tế, cạnh tranh sòng phẳng với các trường chuyên.

4. Trường tư giúp con phát triển thể hình và sức khỏe tốt hơn

Theo quan sát cá nhân, học sinh trường tư tiên tiến thường cao và khỏe hơn so với học sinh trường chuyên công.

Nguyên nhân chính:

Dinh dưỡng: Suất ăn ở trường tư tiên tiến thường có chất lượng cao hơn, giá từ 60.000–100.000 đồng/ngày so với 35.000–45.000 đồng ở trường công.
Giấc ngủ: Học sinh trường tư thường ngủ đủ hơn do không phải di chuyển xa và ít áp lực học tập hơn.
Thể thao: Sĩ số lớp thấp, cơ sở vật chất thể thao tốt, nhiều CLB, giúp học sinh vận động nhiều hơn.

Chiều cao gắn liền với sự tự tin, cơ hội nghề nghiệp và sức khỏe – vì vậy giáo dục không thể chỉ nhìn vào điểm số.

5. Chọn trường vì lợi ích thật sự của con

Nhiều quyết định chuyển con vào trường chuyên xuất phát từ mong muốn của cha mẹ hoặc áp lực “bằng bạn bằng bè”.

Nhưng đôi khi sự tự hào của người lớn lại khiến con phải đánh đổi bằng mệt mỏi, thiếu ngủ, ít vận động và áp lực liên tục.

Nếu con đang học tốt ở trường tư, phát triển toàn diện và hạnh phúc mỗi ngày, việc chuyển sang trường chuyên chưa chắc đã là nâng cấp – mà có thể phá vỡ trạng thái cân bằng quý giá đó.

Kết luận

Muốn con tự tin hơn – hãy để con là “cá lớn trong ao vừa”.
Muốn con cao hơn – hãy để con được ngủ đủ, ăn đủ, vận động đủ.
Muốn con phát triển toàn diện – đừng để con bị nhấn chìm trong cuộc đua điểm số.

Mỗi đứa trẻ là một đường chạy riêng. Chọn trường – đôi khi – chính là chọn chạy nhanh hay chạy xa.
Hãy nhìn về đường dài.

Nguyễn Quốc Toàn - EQuest Education Group
(Ảnh: Học sinh trường Newton và Alpha)

Aug 18, 2025