CÓ MỘT CON ĐƯỜNG KHÁC (phần 5)

Nên học những môn nào?

Chương trình Mỹ có rất nhiều môn. Khi mới tìm hiểu, thường các bố mẹ sẽ thấy cái gì cũng hay, dẫn đến tâm lý “tham”. Khổ nỗi, một ngày chỉ có 24h, và trẻ cần ưu tiên thời gian phát triển cả thể chất và tình cảm xã hội nữa. Vì thế, các bạn nên xếp thứ tự ưu tiên các môn học và “bắn tỉa dần” theo năng lực nhận thức của con. Bé nào tiếp thu tốt có thể học tất cả; bé nào chậm hơn, có năng khiếu khác ngoài học hành thì nên học một hoặc hai môn, theo phương châm “quý hồ tinh, bất quý hồ đa”.

a. Tiểu học:

Tiểu học Mỹ gồm 4 môn chính: Math, Language Arts, Science và Social Studies + 1 số môn tự chọn khác. Trong hình là các môn học trong Acellus.

Ở tiểu học nên ưu tiên các môn theo thứ tự sau:

a.1. Language Arts:

Môn này khá giống môn tiếng Việt và tập làm văn ở ta nhưng phạm vi rộng hơn, nhằm phát triển kiến thức và năng lực sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh trong các bối cảnh: nghe, đọc, viết, nói, xem. Nếu học từ grade 1, các con sẽ được học đánh vần và ngữ pháp đúng cách người bản xứ học, phát triển được năng lực đọc viết vô cùng tự nhiên. Môn này lồng ghép nhiều kiến thức khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Vì thế, nếu con không có thời gian, thì nên ưu tiên môn này, và học mỗi môn này thôi cũng đủ.

a.2. Science:

Ở chương trình tiếng Việt, môn tự nhiên và xã hội gộp làm một trong một cuốn sách rất mỏng, và tất nhiên lượng kiến thức cũng mỏng theo. Trong khi đó, chương trình môn khoa học tự nhiên của Mỹ có khối lượng kiến thức khổng lồ. Các bạn sẽ rất ngạc nhiên khi thấy trẻ con Mỹ ngay từ lớp 1 đã học không chỉ về các sinh vật và môi trường sống quanh ta mà còn biết rất nhiều về trái đất, vũ trụ và các hiện tượng vật lý hay hoá học. Ngoài các quy trình trong phòng thí nghiệm, các con sẽ được học từ sớm về các bước để tiến hành nghiên cứu khoa học như lập giả thiết, thu thập dữ liệu, phân tích đối chiếu và đưa ra kết luận, điều mà chúng ta thiếu hẳn trong chương trình của Việt Nam.

Cách giảng dạy môn này cũng sẽ giúp các con phát triển tư duy khoa học và khơi dậy sự tò mò của trẻ về thế giới tự nhiên. Lúc học về đá, con mình đi đâu cũng nhặt về vài hòn, xăm soi xem là loại gì, học về mây thì suốt ngày ngửa cổ lên trời, lúc vào rừng, thì say sưa với các loại cây cỏ côn trùng hơn so với nhiều bạn khác.

a.3. Math:

Việt Nam mình học toán khó, trên bảng xếp hạng chỉ số giỏi toán bao giờ cũng cao. Vì thế, toán tiểu học Mỹ dễ hơn toán Việt, không bắt tính toán nhiều, ít lắt léo hơn, nên lược đi cũng không sao. Nhưng nếu còn thời gian, thì Toán Mỹ có 1 phần rất hay là xác suất thống kê, phần này trong toán Việt ít được nhắc tới. Các bài toán Mỹ lại có tính ứng dụng rất cao nữa đó.

a.4. Social Studies

Môn này trong chương trình Mỹ chủ yếu nói về các khía cạnh xã hội Mỹ, anh hùng Mỹ, lịch sử Mỹ, trong khi các con là người Việt, cần nắm rõ các khía cạnh xã hội Việt Nam trước. Vì thế, trong quỹ thời gian eo hẹp, không cần bắt con đọc về Franklin Benjamin, biết Grand Canyon nằm ở đâu. Các bạn có thể mạnh dạn lược môn này, và cho con đến bảo tàng, di tích lịch sử để biết về các triều đại trong lịch sử Việt Nam, hay biết chợ nổi là gì, nằm ở tỉnh nào. Nhà mình trước lang thang hơn 1 năm cùng nhóm Abeka, và mình còn có khá nhiều sách về lịch sử các triều đại ở Việt Nam để kể chuyện cho con nghe nữa.

Các môn tự chọn thì tuỳ năng lực, tính cách của trẻ mà triển khai.

b. Cấp 2:

Tuỳ vào từng chương trình học, song cấp 2 Mỹ thường được chia thành: Math, Language Arts, nhóm môn KHTN (có thể chia thành các module Earth Science, Physical Science và Life Science, hoặc gộp chung thành từng grade), nhóm môn KHXH (Geography, Citizenship, History, Civics, Economics…)

Ở cấp 2, cần ưu tiên theo thứ tự:

b1. Khoa học tự nhiên

Nhóm môn KHTN nên được ưu tiên hàng đầu. Lý do:

- Việt Nam chưa có nền KH phát triển, nên cách tiếp cận môn KH của 1 nước KH tiên tiến có rất nhiều ưu điểm so với chúng ta.

- có rất nhiều phần trùng với các kiến thức KHTN các con học ở trường, nhưng lại được giảng dạy theo cách dễ hiểu hơn nhiều, nên sẽ hỗ trợ các con học bằng tiếng Việt rất tốt. Đặc biệt chương trình cải cách từ 2018 có thêm 1 số nội dung về khoa học trái đất, khá lạ lẫm với chính các giáo viên. Phần này chương trình Mỹ dạy hay mê li, nên chắc chắn các con sẽ học ở trường nhàn hơn các bạn khác.

b2. Khoa học xã hội

Nhóm môn ưu tiên thứ 2 là KHXH. Phần này chả cần nói chắc các bạn cũng biết, các môn Xã hội ở ta có những hạn chế gì. Vì thế, học các môn XH kiểu Mỹ, tức là các con sẽ có kiến thức xã hội rất rộng, và cách nhìn nhận vấn đề khá khác biệt so với các bạn khác.

b3. Toán/Language Arts

Toán/Language Arts là 2 nhóm môn mình khuyên các bạn semi-homeschool nên lược hẳn, nếu ít thời gian. 2 môn này rất hay là đằng khác, nhưng toán thì học ở trường Việt cũng đủ hết hơi rồi, còn Language Arts bắt đầu đi vào phân tích các tác phẩm văn học, đòi hỏi người học không chỉ có nền tảng ngôn ngữ tốt, mà còn phải đọc nhiều, đọc rộng. Con mình lớp 6, đã học đến khoa học cấp 3, nhưng riêng LA lại phải lùi 1 lớp, vì không có nhiều thời gian đến thế.

Thực ra nếu có thời gian, thì học phần ngữ pháp, đọc hiểu và writing strategies, tức là kỹ thuật viết của họ cũng tốt lắm. Nhưng mình tin là học tốt 2 nhóm môn khoa học ở trên đã đủ bở hơi tai rồi, nên thôi, các bố mẹ đừng tham nhé!

Cấp 3:

Đi tới đây rồi chắc các con chả cần ai hướng dẫn nữa. Ở cấp 3, các con có thể đi theo thiên hướng của mình. Bạn nào giỏi ngôn ngữ thì học English + Literature, bạn nào giỏi tự nhiên thì học các môn Lý Hoá Sinh, giỏi KHXH thì học lịch sử địa lý hay triết học, giỏi toán thì có thể học toán (toán Mỹ để thi SAT hay AP không hề dễ).

Kết luận: các gia đình liệu cơm gắp mắm, chọn 1 - 2 môn vừa sức với con mình thôi. Trên đời rất hiếm người giỏi toàn diện, nên nếu các con chỉ tập trung vào 1-2 môn, gia đình sẽ bớt tiếng quát, trẻ sẽ có thời gian tận hưởng tuổi thơ. Nhà người ta đi VinFast thì kệ người ta đi. Thời buổi xăng tăng điện đắt, mình đạp xe vừa bảo vệ môi trường, vừa được ngắm hoa dọc đường, mà vẫn tới đích cơ mà?!

(Phần 6: bắt đầu semi-homeschool như thế nào?)