NHỮNG BƯỚC ĐI ĐẦU TIÊN (phần 8 )

Gợi ý lộ trình cho bé 5 tuổi tới 13 tuổi

Về mặt học thuật, trừ các trường phái giáo dục sớm, đại đa số trẻ em trên thế giới, ví dụ như ở châu Âu, đều học ngoại ngữ từ 7 tuổi. Vì vậy, mình sẽ giới thiệu các chương trình grade K, bài hát, phim hoạt hình cho nhóm này sau.

Còn với bé 5 ~ 14 tuổi, trước khi bắt đầu, xin các bố mẹ đọc lại phần 7, lưu ý ưu tiên thể chất, thái độ và kỹ năng trước khi tham khảo lộ trình mình gợi ý cho bé 5~13 tuổi semi-homeschool:

A. Soft CLIL:

Như phần trước mình đã giới thiệu, Soft CLIL là cách tiếp cận tập trung nhiều vào ngôn ngữ, nhưng bé vẫn học được khá nhiều kiến thức trong quá trình này. Khi bắt đầu học tiếng Anh, đây là cách ngắn nhất, dễ mang lại hiệu quả nhất, theo hướng tiếp cận mới nhất về dạy và học ngôn ngữ 2 trên thế giới.

Mình giới hạn ở 14 tuổi, tức là hết lớp 8, vì sau đó thường các con sẽ bước vào cuộc chiến thi cấp 3. Nếu muốn tránh cuộc chiến này, các bố mẹ sẽ phải đi 1 con đường khác với tâm thế khác. Dù vậy, con đường đó cũng sẽ phải bắt đầu bằng việc học tiếng Anh như lộ trình dưới đây trước đã,

A.1. Học theo sách ESL

Sách ESL ở đây bao gồm 2 loại, là sách 4 kỹ năng, và sách ngữ pháp.

A1.1.Sách 4 kỹ năng

Sách 4 kỹ năng là các bộ sách như Family and Friends, Oxford Discover, Everybody Up,...... Các bộ sách này giúp con bạn xây dựng nền tảng, rèn luyện 4 kỹ năng nghe nói đọc viết cùng lúc, và cũng dạy con bạn cả ngữ âm, ngữ pháp, từ vựng. Mỗi bộ sách gồm student book, workbook, có thể có cả grammar book và writing. Mình đã giới thiệu 2 bộ sách Family and Friends và Oxford Discover dưới đây. Dần dần, mình sẽ giới thiệu thêm 1 số bộ sách khác mà các bạn dễ kiếm trên thị trường.

Giới thiệu sách Oxford Discover

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1681592232261780/

Giới thiệu sách Family and Friends

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1681036295650707/

Để học cùng cha mẹ hết student book, và tự làm workbook, các con sẽ mất 3~6h tuỳ tốc độ từng bé. Mỗi buổi học chỉ nên kéo dài 1h, mỗi bài con sẽ học trong 1 ~ 2 tuần. Mỗi tuần chỉ nên học tối đa 3 buổi theo sách 4 kỹ năng này.

A.1.2. Học ngữ pháp ESL

Trẻ em Việt Nam, trừ các bạn nhỏ học trường quốc tế đơn ngữ hết bậc phổ thông cần phải học ngữ pháp ESL nếu bạn muốn con giỏi tiếng Anh. Không có phương pháp “thẩm thấu tự nhiên” nào cho các bạn học ở trường tư, ở trung tâm với giáo viên bản xứ, học bằng loa hay Acellus/Abeka cả. Lý do tại sao nên học ngữ pháp và nguyên tắc học ngữ pháp ESL mình đã nêu trong bài viết về Oxford Grammar for School này:

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1685065795247757/

Mỗi tuần chỉ nên học 1~2 buổi, mỗi buổi tối đa 30p, tránh học cùng ngày với sách 4 kỹ năng.

A.2. ĐỌC sách thật nhiều, độ khó tăng dần

Sách ở đây bao gồm thư viện điện tử như Razkids, Vooks, Epic hay sách giấy. Với thư viện điện tử, chỉ nên dùng 30p/ngày vào những hôm không học sách 4 kỹ năng. Còn sách giấy thì càng nhiều càng tốt, miễn là nhớ để mắt thư giãn sau mỗi 30p. Sách sẽ dạy con bạn những kiến thức cần thiết, trong lúc con mở rộng vốn từ vựng, và ôn tập lại ngữ pháp đã học một cách tự nhiên.

Các nguyên tắc về việc đọc sách, cũng như 1 số đầu sách đã được nêu trong 2 bài viết về Learn to read và Read to learn dưới đây:

Learn to read

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1675302652890738/

Read to learn

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1677059986048338/

và 2 bài về Razkids dưới đây:

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1671560879931582/

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1683281108759559/

Bạn hoàn toàn có thể biến sách thành 1 hoạt động giải trí nếu bạn đã tạo được cho con bạn thói quen đọc sách, và chọn đúng loại sách con thích. ĐỌC SÁCH là yếu tố bắt buộc nếu bạn muốn con có vốn từ vựng và kiến thức phong phú. Người đọc sách có thể sống hàng ngàn cuộc đời cho dù chỉ được sống một lần, bạn biết đấy.

Lưu ý:

Các bộ sách như Spectrum, Daily Warm-ups, Daily... của Evan Moor, Skill Sharpener, 180-day gì gì đó được gọi là sách bài tập, và KHÔNG được tính vào đây. Bạn cứ nhớ lại hồi nhỏ, bạn có thích làm bài tập không? Sách bài tập không bao giờ khuyến khích được tính tò mò vốn có của trẻ. Đặc biệt với sách bài tập chỉ nên được sử dụng khi trẻ có 1 nền tảng lý thuyết đã được dạy trước. Nếu không, con sẽ rơi vào trạng thái sương mù, không hiểu tại sao mình sai, tại sao đáp án lại đúng. Sẽ còn nhiều điều khác phải viết về những sai lầm của các cha mẹ khi truyền tay nhau những bộ sách như thế này. Sách bài tập chỉ nên dùng tối đa 30p/buổi, tối đa 3 buổi/tuần.

A.3. NGHE, XEM thật nhiều, độ khó tăng dần.

Nếu dùng tivi để xem, chỉ nên dùng tối đa 1h/ngày. Nếu bạn dùng audio books thì, ồ, thoải mái đi. Bạn có thể đọc lại bài viết về nghe và xem dưới đây:

https://www.facebook.com/.../home.../posts/1677951985959138/

Mình ủng hộ nghe chủ động, bé chủ động quyết định nội dung và thời lượng nghe. Điều khó nhất là bạn phải tìm được nguồn nghe đúng trình độ và sở thích của con. Nếu khơi đúng mạch, bạn sẽ thấy con luôn luôn chủ động. Bé nhà mình dùng 2 ngày cuối tuần để nghe hết 16 tiếng 1 tập Harry Potter (bản của Jim Dale) . Con cũng đã từng nằng nặc đòi về nhà giữa buổi đi chơi, vì máy hết pin (quên sạc) trong khi truyện đang đến đoạn cao trào.

- Đến lúc con đạt Flyers, hãy cho con tham gia thêm nhiều cộng đồng, nhiều câu lạc bộ tiếng Anh, hùng biện, v.v. Hãy động viên con viết. Hai kỹ năng này hẹn các bạn bài khác, vì không thể viết trong vài câu được.

Tóm lại, nếu bạn dùng 1 giờ mỗi ngày để con học theo sách theo lộ trình trên, tận dụng tối đa thời gian rảnh rỗi để giải trí và đọc sách bằng tiếng Anh thay vì Tiktok hay Youtube tiếng Việt, thì mình đảm bảo con bạn sẽ đi từ số 0 tới B2, tương đương khoảng IELTS 5.5~ 6.0 sau từ 4~8 năm. Sau khi có đà này, con thừa sức đi tiếp không khó khăn gì.

B. Hard CLIL

- Học như trên khi nào đạt tới A2 - Flyers về nghe và đọc (với bé dưới 9 tuổi), tới B1- PET (với bé dưới 12), thì con bạn có thể học 1 chương trình Mỹ nào đó. Phổ biến nhất là Abeka, Acellus, miễn phí có Ck12, Easy peasy, Khan Accademy, Mobymax v.v.

- Tiếp tục Đọc + Nghe/Xem như các bước A.2 và A.3. Nếu thiếu 2 mục đó, dù con bạn học bất kỳ chương trình gì, cũng không thể giỏi được.

Đến đây, chắc nhiều bạn chờ đợi những gì cụ thể hơn sẽ thấy hẫng. Mình không thể bày sẵn quá chi tiết, vì homeschool có nghĩa là các bạn phải nỗ lực tìm ra con đường phù hợp với con bạn. Bên cạnh sự bền bỉ, đều đặn của cả cha mẹ và con, thì yếu tố quan trọng hàng đầu chính là việc bạn chi ra chừng nào tiền bạc + thời gian + công sức để tìm hiểu tiếp dựa trên những từ khoá mình đã gợi ý. Mức độ “chịu chi” của cha mẹ sẽ quyết định con bạn giỏi và ham mê học hỏi tới mức độ nào. Kết quả của con mình là kết quả của số tiền mình đã bỏ ra cho kính thưa các loại chương trình sách vở + thời gian, công sức mình lùng sục tìm kiếm các nghiên cứu và các chương trình khác nhau.

Để mình lấy 1 ví dụ. Từ lúc con còn nhỏ, mình luôn nỗ lực nuôi dưỡng trí tò mò của con. Sau khi học môn Earth science trong chương trình Mỹ, mình đưa con đến Bảo tàng địa chất Hà Nội. Trên đường về, mình phát điếc tai nghe con than thở “có rất nhiều đá hay lắm, con chỉ xin 1 cục, mà cô hướng dẫn không cho”. Mình đã phải tìm Hội đá thô Việt Nam, hỏi han khắp nơi để sưu tầm được cho con chỗ đá này. Con đã đọc sách về đá (1 bạn bán hàng gửi tặng mình file pdf sau khi nghe mình kể), đọc cuốn The Periodic Table của DK để tự phân loại và hiểu rõ từng cái tên, từng tính chất. Có 1 số viên đá khác vì thiếu zip bag nên chưa phân loại được. Hộp đựng những viên đá nhỏ này là kho báu của con, quý giá hơn nhiều so với những đồ chơi khác. Con đang học môn Hoá A-level, và học trong vui vẻ, cũng chính từ những trải nghiệm như thế này.

Tất nhiên, mình sẽ tiếp tục viết giới thiệu sách, phim tài liệu...., nhưng chờ đợi mình còn một núi khoá luận tốt nghiệp của sinh viên, 150 bài thi cần chấm, còn các khách hàng dịch, nên mong các bạn kiên nhẫn và tự tìm kiếm tiếp. Mình còn biết rất nhiều chương trình dành cho homeschool, nhưng hẹn các bạn series sau, vì đây mới là series viết về những bước đi đầu tiên mà thôi. Mình sẽ viết đủ để xuất bản vài cuốn sách, lấy tựa đề là “Semi-homeschool không khó” 

TexVN tham khảo từ nguồn: Cô Phạm Nha Trang