LỘ TRÌNH HỌC TẬP TỐI ƯU

Nhiều PH đọc về lớp HSC và Talent, thấy chỉ có đến Grade 7 là cao nhất, nên nhắn tin riêng hỏi mình, các lớp bên mình chỉ dành cho các bé nhỏ thôi hả?

Mình giải thích thêm 1 cách tổng thể về lộ trình mà mình đề ra cho các con nha.

Các lớp HTGT chia thành 3 giai đoạn:

1. Kindergarten: tiền tiểu học:

- Lớp PreK: lý tưởng dành cho bé 4 tuổi, với điều kiện bạn nhỏ đã tiếp xúc qua TA (tự học Reading Eggs là tối ưu nhất). Hoặc bạn 5 tuổi mà TA còn ít quá thì cũng vào lớp này. Đặc biệt có vài bé mới 3 tuổi rưỡi nhưng vẫn tham gia được, là vì mẹ bé đã đọc loạt bài giáo dục sớm của bác H và làm rất tốt, nên các bé đó tuy nhỏ hơn các anh chị, nhưng vẫn học tốt, rất tự tin, học vèo vèo.

- Lớp Grade K: lý tưởng dành cho bé 5 tuổi. Tương tự như trên, bé 6 tuổi mà chưa biết TA kha khá thì vẫn nên join vào lớp này

- 2 lớp này không có bài test đầu vào. Khi mình mua giáo trình Spectrum thì mình mua luôn bộ test của nó, thì mình chỉ mua được bài test từ Grade 1 trở lên. Không có bài test của 2 lớp Kinder này. Nên, bác H sẽ hỏi chi tiết để biết em bé đang ở level nào và xếp lớp phù hợp cho bé.

- Giai đoạn này, nếu các bạn bắt đầu đúng lứa tuổi, đúng giai đoạn vàng (4-5-6 tuổi), và sau đó theo đúng phương pháp + lộ trình mình đề ra, thì các con hoàn toàn có thể giỏi TA như first language.

2. Primary school + Middle school:

- Theo hệ thống Mỹ, cấp Primary từ Grade 1 – 5, Middle school từ Grade 6 – 8 (Highschool từ Grade 9 – 12).

- HTGT có các lớp từ Grade 1 – 7 luôn. Nhưng mình bỏ G8.

- Tại vì, khi mình nghiên cứu giáo trình, mình thấy, ở G8 vẫn chỉ là học các kiến thức tổng quát. Lúc này, các con đã có vốn TA và kiến thức đủ tốt rồi, có thể tự đọc, tự học các loại kiến thức này.

- Hơn nữa, ở G7, mình cũng đã đưa vào 1 số kiến thức khó nâng cao của môn Social rồi, khá đủ cho các con. Về Science, lúc này, không nên học thêm kiến thức chung chung nữa, mà cần học chuyên sâu vào từng môn (Physics, Chemistry, Biology).

- Vì vậy, mình quyết định chỉ mở đến G7. Các con cần tận dụng 1 năm G8 để chuẩn bị tốt trước khi bước vào highschool.

- Theo mình, đây là lộ trình rất tối ưu, giúp các con có được lợi thế để chuẩn bị profile xịn, nhắm đến các mục tiêu cao (săn học bổng, vào trường ĐH top, học các ngành STEM).

- Lưu ý là, mình hiện có 2 hệ: hệ HSC và hệ Talent. Ở G1 và G2, sự khác biệt của 2 hệ này khá nhiều về mặt giáo trình, nội dung giảng dạy. Nhưng từ G3 trở đi, giáo trình tương tự nhau 75%, chỉ nhiều hơn 25% khối lượng kiến thức, nhưng đồng thời nâng yêu cầu về chất lượng hơn (kỹ năng, tư duy).

- Giai đoạn này, cần học thật tốt các kỹ năng và tư duy nâng cao: đọc sâu (phân tích, tóm tắt, tổng hợp, search thông tin...), nói (thảo luận, thuyết trình, hùng biện, tranh biện), viết nâng cao (viết học thuật, viêt nghị luận phản biện, viết nghiên cứu khoa học).

- Lúc này, phải học theo kiểu Văn – Võ song toàn. Hiểu nôm na, Văn là kiến thức đầu vào. Mà Võ là kỹ năng và tư duy: chủ động sử dụng kiến thức.

3. Lộ trình chuẩn bị vào ĐH:

- Như đã nói ở trên, sau Grade 7, thì cta phải bắt tay vào lộ trình học tập để chuẩn bị vào ĐH.

- Lúc này, có 2 hướng cho các bạn PH tham khảo:

3.1 Định hướng đi du học:

- Với những bạn có mục tiêu du học, thì cần có lộ trình thật tối ưu.

- Như đã nói, sau G7, các bạn đã bắt đầu học các môn chuyên sâu mà mình muốn theo. Sau khi tham khảo hệ thống giáo dục của 4 nước: Anh, Mỹ, Úc, Canada và hệ Tú tài quốc tế IB, thì mình khuyên các con nên học iGCSE.

- Lúc này, tuỳ vào ngành mà con muốn theo ở bậc ĐH, mà các con sẽ chọn.

- Bạn nào muốn học STEM, thì sẽ học iGCSE các môn: Math/ Physics/ Chemistry/ Biology.

- Theo kinh nghiệm của mình, Math iGCSE sẽ học trong 1 năm. Physic và Chemistry sẽ học trong 1,5 năm. Biology thì học trong 10 tháng.

- …Bạn nào muốn theo ngành Business hoặc Xã hội, thì sẽ học các iGCSE các môn: Math, English, Psychology, Business, Finance, Economics Tương tự, mấy môn này chỉ cần học trong 1 năm.

- Học vậy vừa đủ. Không học vội vã chỉ để đi thi. Không học quá lâu mất thời gian. Học sao cho nắm vững kiến thức sâu sắc để học tiếp AP (hệ Mỹ)/ A-Level (hệ Anh)/ IB (hệ Tú tài quốc tế), rồi lên ĐH học tiếp ngành STEM, rồi ra đời làm việc trong ngành khoa học mình chọn (chớ không chỉ học để đi thi lấy cái chứng chỉ hoặc bằng cấp là xong).

- Trong tất cả các môn iGCSE trên, nên ưu tiên học trước môn Math, vì:

Math là môn học từ nhỏ đến lớn, mỗi năm đều có. Học Math iGCSE sớm thì cũng không vất, vì đã có sẵn nền.
Math là môn khoa học cơ bản cần có cho các môn khác. Trước khi học iGCSE Physics thì cần học Math trước đã. Vì trong Physics sẽ cần vài kiến thức Math nâng cao. Nhiều bạn nhỏ chủ quan, khi học Physics bị gãy vì nguyên nhân này.
Cuối cùng, nội dung kiến thức của Math iGCSE tương tự như kiến thức Math trong kỳ thi SAT. Chỉ khác nhau ở chổ format đề thi thôi. Bạn nào đã học qua Math iGCSE rồi, thì khi học Math SAT sẽ dễ dàng, thuận lợi hơn.

- Sau khi hoàn thành Math iGCSE vào năm lớp 8, bước vào lớp 9, các con sẽ học tiếp:

AP Calculus, AP Statistics (dành cho những bạn học trường công, muốn du học Mỹ).
A-Level môn Math: những bạn đang học hệ quốc tế Cambridge thì đành phải theo hệ này
IB môn Math: những bạn theo hệ Tú tài quốc tế thì phải học giáo trình này

- Thời gian học chỉ khoảng 1 – 2 năm, tuỳ theo năng lực của các con. Nhưng, nếu làm đúng lộ trình, các con sẽ học xong môn Math ở cuối năm lớp 10.

- Với những môn khác, các bạn nên plan theo lộ trình so le. Mình đưa ra 1 ví dụ:

Lớp 8: Math iGCSE
Lớp 9: AP Calculus + iGCSE Chemistry
Lớp 10: AP Chemistry + iGCSE Biology
Lớp 11: AP Biology + AP Psychology
Lớp 10 hoặc 11 (tuỳ theo năng lực của con): học và thi SAT

- Theo lộ trình này, vào cuối năm lớp 11, con đã có 4 cái AP: Calculus, Chemistry, Biology, Psychology + SAT

- Có những bạn giỏi hơn, từ năm lớp 8 học 2 môn iGCSE thì sẽ học được nhiều hơn. Có bạn giỏi hơn nữa, bắt đầu sớm từ năm lớp 7, thì sẽ có khoảng 6 cái AP vào năm lớp 11.

- Đây là lộ trình giỏi vừa vừa. Nhiều bạn giỏi xuất sắc mà mình biết, mỗi năm học 3 cái AP. Đến cuối năm 11, bạn có ít nhất 8 cái AP (điểm tối đa 5/5).

- Tương tự như AP, các bạn học A-Level cũng học như vậy. Theo tiêu chuẩn của UK, hs chỉ cần học A-Level chỉ từ 3 – 4 môn thôi. Nhưng những bạn học giỏi sẽ học 4 môn A-Level chính và 2 môn A-Level phụ.

- Hệ IB là 1 câu chuyện rất khác. Không linh động thi từng môn như AP, mà chỉ có thể thi tốt nghiệp tất cả các môn (kể cả 2 môn phụ là 8 môn) vào cuối năm 12. Nên cta không thể sắp xếp lộ trình tối ưu được (nên mình không thích hệ IB là vì vậy).

- Hệ Mỹ, xét về tính thực tiễn, tính ứng dụng, tính phổ quát, tính linh động, thì mình chấm 10 điểm, xuất sắc, là bởi:

Dù bạn là ai, học trường công hay tư, học hệ nào, thậm chí học bổ túc văn hoá, thậm chí tự học HSC hoàn toàn ở nhà và đăng ký thi GED (kỳ thi tốt nghiệp phổ thông, phổ cập giáo dục cho mọi đối tượng), thì bạn vẫn có thể tự học và đăng ký thi AP độc lập, bao nhiêu môn tuỳ thích. Nhưng hệ IB, hệ Canada, hệ Úc… thì không được như vậy. (Chỉ có hệ Anh, hs vẫn tự học và thi A-Level độc lập được, nhưng format thi A-Level không dễ dàng và thuận lợi bằng AP).
Dù bạn ở lớp mấy, bạn vẫn có thể tự học và thi vài môn AP theo từng năm. Bạn hoàn toàn có thể chia nhỏ mục tiêu ra và từ từ thực hiện từng năm một. Điều này thực sự vô cùng tuyệt vời cho các con (so với các hệ khác, phải học xong lớp 12 thì mới thi đồng loạt).
Nội dung kiến thức AP không khó như A-Level (chỉ bằng 80% của A-Level) và cũng không học sâu như IB, nhưng nó có ý nghĩa rất đúng “chất Mỹ”, vô cùng thực tiễn:

HS ở trung học, chưa thật sự biết mình sẽ theo học chuyên sâu ngành gì, vì vậy, không cần phải học quá khó (như A-Level) và không cần học quá sâu mà nội dung hẹp (như IB). AP có lượng kiến thức vừa đủ, tương đương năm 1 của ĐH => Không cần hs phải phí phạm thời gian, công sức học tập quá sâu, quá cao vào những kiến thức mà sau này, con chưa chắc sẽ học.

Ngược lại, hs sẽ cần học rộng hơn, bảo đảm có đủ kiến thức toàn diện, để con có thể có nhiều lựa chọn khi vào ĐH. Ví dụ, trong môn Hoá, hoặc Sinh, Lý, đều có những mảng kiến thức khác nhau, theo Cơ khí thì sẽ học Physics nội dung khác, mà muốn theo học ngành Y thì học Physics nội dung khác.

Kiến thức AP sẽ dạy vừa đủ, nhưng dạy phổ rộng. Để khi vào ĐH, con sẽ dễ dàng tiếp cận nhiều ngành. Rồi từ đó, con mới biết con thực sự thích ngành nào để con tiếp tục theo đuổi chuyên sâu. Nếu con chỉ học 1 vài nhóm kiến thức chuyên sâu (như IB) thì con sẽ bị giới hạn trong việc tiếp cận các chuyên ngành ở bậc ĐH.

Hoặc, nếu con chỉ học 3 môn A-Level (theo tiêu chuẩn hệ Anh), thì dĩ nhiên, khi vào ĐH, con cũng bị giới hạn trong 3 môn đó (mà trong đó, bắt buộc phải có 1 môn Math, 1 môn English. Chỉ còn 1 môn để chọn theo chuyên ngành thì thật sự quá hẹp). Mà nếu học nhiều môn A-Level quá thì sẽ học khá nặng.

- Nói 1 cách ngắn gọn, hệ Mỹ, cùng với SAT, các tín chỉ AP sẽ là tấm giấy thông hành cho bất cứ ai, học hệ nào, trường nào, bằng tốt nghiệp nào; đều có thể bước vào các trường ĐH chất lượng của Mỹ. Đây chính là tính ưu việt của giáo dục Mỹ. Miễn sao bạn giỏi, bạn sẽ được mở rộng cửa chào đón.

Lộ trình mình đưa ra ở trên rất tối ưu cho nhiều bạn:

- Nếu con bạn học trường công, thì mãi đến lớp 10 con mới được học các môn Lý/ Hoá/ Sinh. Trong khi đó, bạn có thể tự học iGCSE các môn này từ năm lớp 8. Bạn có 2 năm lợi thế để chuẩn bị cho thật tốt.

- Nếu con bạn đang học hệ Úc, Canada, IB, thì cho đến tận năm lớp 10, các bạn nhỏ vẫn còn học khoa học tích hợp. Chỉ khi lên lớp 11 và 12, thì các con mới được học từng phân môn (Lý/ Hoá/ Sinh). Những bạn đang theo học hệ quốc tế lưu ý nhé. Nếu bạn nghiên cứu lộ trình tối ưu này từ năm lớp 8, con sẽ có lợi thế hơn tận 3 năm.

- Cuối cùng, so với chính hệ Anh, các con sẽ được học iGCSE vào năm lớp 9 (Year 10 hệ 13 năm), nhưng các con sẽ học iGCSE trong 2 năm. Có nghĩa là, các con sẽ hoàn thành môn iGCSE khi hết lớp 10. Trong khi đó, nếu cta tự plan, tự học, thì các con chỉ cần 1 hoặc tối đa 1,5 năm để học xong chương trình iGCSE.

- Nhưng, có 1 điều rất đáng quan ngại cho các bạn học hệ Anh, chương trình quốc tế Cambridge, mà các bạn cần hết sức lưu ý. Nên biết rằng, ở tại Anh, khi các con vào lớp 9 (Year 10 hệ Anh), thì các con được offer đầy đủ tất cả các môn iGCSE. Trong đó, có môn iGCSE từng phân môn Physic/ Chemistry/ Biology và môn Combine Science/ hoặc Integrated Science (gộp chung 3 môn khoa học lại). Là vì hệ thống giáo dục Anh có tính phân hoá:

Những bạn nào học giỏi, muốn theo đuổi ngành STEM, thì các con cần học sâu vào từng phân môn: iGCSE Physic/ Chemistry/ Biology (trong 2 năm). Sau đó, lên A-Level, các con lại tiếp tục học 2 năm nữa cho từng môn khoa học mà con chọn => Lộ trình 4 năm này bảo đảm cho học sinh học vững chắc, học sâu, học đủ giỏi để theo đuổi ngành STEM trong tương lai.
Ngược lại, những bạn nào theo ngành Bussiness, Xã hội, Art, Thể thao… thì chỉ cần học Combine Science hoặc Integrated Science là được. Các môn Science được gộp chung, dạy vừa đủ để bảo đảm 1 người trưởng thành có đủ kiến thức khoa học thường thức là đủ rồi. Sau đó, khi lên lớp 11 – 12, học A-Level, các bạn này sẽ bỏ hẳn môn Science, chỉ cần tập trung học các môn Business/ Finance/ Art… của các bạn.

- Quay lại, tại xứ mình, 1 số trường theo hệ Cambridge nhưng không có đủ nguồn lực (giáo viên) nên không offer đầy đủ các môn iGCSE Physic/ Chemistry/ Biology. Các bạn hs chỉ được học Combine Science hoặc Integrated Science. Nếu này sẽ làm phát sinh 1 số vấn đề:

Nếu bạn nào theo ngành Kinh doanh, Xã hội, Nghệ thuật thì không sao. Nhưng nếu bạn nào theo ngành STEM thì sẽ rất khó cho con. Kiến thức 3 môn khoa học tích hợp rất là mỏng, khi con lên lớp 11 – 12 lại học A-Level (vốn khó hơn cả AP của Mỹ) thì các con sẽ rất vất vả, thậm chí học không nổi, phải học thêm rất nhiều, nhưng học thêm chỉ để thi đậu tốt nghiệp, chớ cái nền ban đầu quá mỏng thì khó lòng mà lấp nền kiến thức cho vững được. => Giải pháp là: cần lưu ý vấn đề này từ sớm, và cho con tự học iGCSE từng môn Physic/ Chemistry/ Biology từ năm lớp 8 hoặc trễ lắm là lớp 9. Tránh để khi lên lớp 11 thì mới ngỡ ngàng hiểu ra vấn đề. Quá muộn và quá vất cho tụi nhỏ.
Với 1 số em bé chưa có định hình nghề nghiệp sớm, con chưa biết con thích gì. Khi học Combine Science hoặc Integrated Science thì con cũng cảm thấy ok. Nhưng khi lên A-Level học khó quá, con nản, và con sẽ bỏ luôn suy nghĩ đi theo ngành STEM => Mất đi 50% cơ hội học tập và nghề nghiệp của con.
Vài bạn nhỏ chỉ học Combine Science 1 cách hời hợt, bên cạnh đó trường lại offer các môn Business và Social nhiều, mà các môn này thì lại dễ học nên các con thích => Các con có xu hướng chọn ngành dễ học. Điều này cũng gây bất lợi, vì học ngành Xã hội thì rất khó khăn trong cơ hội công việc và mức thu nhập. Còn học ngành Business là 1 ngành ai cũng học được, ai cũng tốt nghiệp, nhưng không phải ai ra đời cũng dễ dàng làm business thành công.

Tóm lại, kể từ năm lớp 8, các bạn cần suy nghĩ nghiêm túc về việc các con học gì, học như thế nào. Đừng chủ quan. Đừng dựa vào trường lớp hoàn toàn. Phải tỉnh táo để phân tích. Cái gì đúng, hay thì mình theo. Cái gì chưa tốt thì mình kịp thời thay đổi (nếu có thể), hoặc bổ sung, bổ túc cho con.

3.2 Không đi du học, học ĐH tại VN:

- Các bé này, sau G7, nếu không học iGCSE/ AP/ A-Level/ IB thì các con cần học tiếp TA để duy trì môi trường TA.

Mới lớp 7 thì cũng không cần phải thi SAT hoặc IELTS làm chi cho sớm quá. Giai đoạn này, các con có thể học cho chắc thêm Gramamr Advanced (vì Grammar của first language sẽ dễ hơn Grammar của ESL). Ngoài ra, các con cần duy trì và trau dồi liên tục 2 kỹ năng Nói và Viết nâng cao.
Để duy trì môi trường TA, các con có thể chọn đi từ FCE --> CAE --> IELTS. Hoặc con có thể không học FCE/ CAE mà vào học IELTS Preparation luôn. Nhưng, học gì thì cũng cần học cho giỏi thật sự và chỉ cần luyện đề IELTS trong 6 tháng là đủ để đi thi.

- Điểm số IELTS cũng có thể do hên xui (những bạn nào từng thi IELTS qua thì sẽ hiểu điều này. 2 môn Speaking và Writing là do người chấm, nên cũng bị ảnh hưởng chủ quan chớ không khách quan tuyệt đối như 2 môn Reading và Listening. Chưa kể, khi thi Speaking, cũng bị ảnh hưởng rất nhiều vào thái độ và sự chuyên nghiệp của Examiner), nhưng nếu năng lực TA của con giỏi thật, thì con sẽ thi tốt trong lần khác, và trong các kỳ thi chuẩn hoá khác (TOFFLE, PTE…)

- Sau khi hoàn thành IELTS, con có thể nghĩ đến việc học SAT. Hiện nay, IELTS đã trở nên bình thường, nên sắp tới, các bạn cần trang bị thêm SAT nữa.

- Những bạn học hết G7 rồi (cộng với việc tự học Math, hoặc học Math iGCSE) thì sẽ có lợi thế rất lớn trong việc học SAT.

- Lý tưởng là nên học SAT khi TA của con tương đương 6.5. Điều này có nghĩa là, trong khi con đang học IELTS thì con cũng có thể bắt đầu học SAT ở level bắt đầu được rồi.

- Học SAT đạt điểm 1.500+ thì con sẽ có nhiều cơ hội. Lưu ý là, muốn vào các ngành top ĐH Bách Khoa/ Tự Nhiên/ Y Dược… thì SAT cần 1.550+ hoặc càng cao càng tốt nhe.

======================

Nói tóm lại, sau Grade 7, lộ trình cần có chiến lược. Tuỳ theo các con đang học trường nào, hệ nào, mà các bạn tính toán nhé.

Vì vậy, các bạn đừng lo, sau các lớp G7, mình tiếp tục có những lớp như sau, bảo đảm giúp các con 1 lộ trình tối ưu để vào ĐH:

iGCSE: Math, Chemistry, Biology (môn Physics thì mình tìm GV chưa ra)
Sau iGCSE thì mình sẽ mở các lớp AP.
SAT: thầy Andy
FCE (và sau đó sẽ là CAE hoặc IELTS): thầy Scott

(Thậm chí, bạn nào muốn săn học bổng, thì bác H sẽ giúp chia sẻ lộ trình chi tiết hơn).

Lộ trình này tối ưu cho tất cả các con. Dù học trường chuyên, trường tư hay công, hay quốc tế, nếu có đạt mục tiêu cao (học bổng, du học trường top, vào trường ĐH top VN), thì nên đi theo lộ trình này.

Không cần các con phải học giỏi xuất sắc (như các bạn trường chuyên) mới có thể làm được. Không cần các bạn phải quá giàu (như các bạn trường quốc tế) mới có thể làm được.

Thật ra, bạn chỉ cần học trường công, hoặc trường tư vừa phải, có mức học phí vừa phải, và bạn tự mình lên kế hoạch học tập cho con theo lộ trình này. Bảo đảm khả thi. Không quá vất vả. Không quá tốn kém.

Đọc và nghiên cứu cho kỹ bạn nhé. Lưu bài viết này để 2 vợ chồng thảo luận với nhau nha. Các bạn cần thảo luận về vấn đề này trong nhiều năm đó.

Còn nếu thấy quá mênh mông, quá nhiều thông tin chưa thẩm thấu nổi, cần hỏi – đáp trực tiếp, thì comment bên dưới. Mình sẽ tổ chức zoom để giải thích cụ thể và dễ hiểu hơn.

Chúc các bạn 1 ngày thật vui

Texvn tham khảo từ nguồn Phạm Hương

Phạm Hương - Aug 03, 2025